اولویت بندی سیل خیزی زیرحوضه های آبخیز استان گلستان براساس آنالیز مورفومتریک و همبستگی آماری

برنامه­ریزی حوضه­های آبخیز از لحاظ توسعۀ پایدار و مدیریت سرزمین بسیار ضروری است. بنابراین اولویت­بندی زیرحوضه­ها و شناسایی خصوصیات مورفومتریک به منظور شناسایی رفتار هیدرولوژیکی حوضه­های آبخیز و طراحی راهبرد های مدیریتی اهمیت زیادی دارند. در این پژوهش اولویت­بندی زیرحوضه­های آبخیز استان گلستان براساس روش ترکیبی آنالیز مورفومتریک و همبستگی آماری انجام گرفت. در ابتدا هشت پارامتر مورفومتریک شامل نسبت انشعاب، تراکم زهکشی، ثابت نگهداشت آبراهه، فراوانی آبراهه، ضریب فرم، نرخ بافت زهکشی، نسبت ناهمواری و عدد ناهمواری به علت تأثیر زیاد در فرایندهای هیدرولوژیکی و فرسایش و رسوب حوضه­های آبخیز انتخاب شد. لایه های رقومی هریک از آنها با استفاده از مدل رقومی ارتفاع منطقه در نرم افزار arcgis 10.2 تهیه شد. به منظور اولویت­بندی زیرحوضه­های آبخیز، از روش نوین ترکیبی آنالیز مورفومتری و همبستگی آماری استفاده شد. ارتباط بین پارامترهای مورفومتریک و تعیین وزن تأثیر هر یک از آنها با استفاده از روش­های همبستگی تاوی کندال و آنالیز مجموع وزنی (wsa) تحلیل شد. در نهایت شاخص اولویت بندی زیرحوضه­های آبخیز (swpi) براساس روش ترکیب خطی وزنی (wlc) برای هر یک از زیرحوضه­ها محاسبه شد. به منظور اعتبارسنجی نتایج حاصل، از داده­های موقعیت سیل­های مخرب گذشته در حوضۀ آخیز گلستان استفاده شد. نتایج اعتبارسنجی نشان داد که روش نوین اولویت بندی قادر به تعیین اولویت ترتیبی تمام زیرحوضه­های آبخیز نبود، اما توانست زیرحوضه­های با بیشترین اولویت، یعنی زیرحوضه­های شمارۀ 3 (مادرسو)، 16 و 9 را اولویت­دار­ترین زیرحوضه­ها برای اجرای اقدامات آبخیزداری شناسایی کند.